- Details
Tröimereie vom Peter Maibach
D Jahreszyte chöme u göi geng schneller u einisch meh nachet dr Summer, äntlich. Schön wär, würdi är das Jahr schön u schön warm wärde. Söll’s für die rägne, wo’s bruche, sölle die sünnele, wo’s gärn hei. Summer, wenn über Nacht ds Mittelmeer bys Bärn chunnt, denn, we alles ringer geit und liechter wird. D Lüt sy meh vorusse u si sy fröhlicher u schöner als süsch, so dünkt’s mi wenigschtens.
Aber handcherum, z vil Sunne u z heiss isch mir de ou wider nid rächt. De verzieh ig mi gärn uf d Münschterplattform, strande uf eim vo de grüene, schattige Bänkli grad näbe em Münschter. I luege de Boulespiler zue. Trotz aller Hitz schiesse si ihri schwäre Chugle desume, diskutiere todänscht, wär äch hüt um wi mängs Santimeterli gwinni.
Mir isch ds heiss für jedi Art vo Sport. Uf mym Bänkli, under em Chegeleboum. «Sous un maronnier», trolets mir dür e Chopf. U de stelle ig mir vor, wie sich d Bletter, ehnder als eim lieb isch, wider wärde afa verfärbe, wi d Tage scho wider chürzer wärde, d Abige wider es Jäggli verträge u zueni Schue. Dr Spätsummer, dr früeh Herbscht, wo genau si d Gränze? Isch glych, isch ja ou nid so wichtig.
Syg dr Summer so schön, wie är wöjg, dr Herbscht isch halt trotz allem my Jahreszyt.
Nümme z heiss, no nid ds chalt – grad richtig. Im Herbscht bin ig deheime. Ds Liecht wird Tag für Tag anders, het uf einisch Starallüre. D Schatte wärde länger, d Sunne chunnt flächer derhär, Hollywoodliecht schynt yne bis i hinderscht Egge. Meh gseht dütlich, wo d Schybe nid suber gnue putzt si. Macht nüt, iz lohnt sich’s einewäg nümme, no mal z putze. Derfür lüchte d Farbe vor em Fäschter wie us ere Schachtle Neocolor. E Bummel düre e Wald wird zum Farberuusch, wo o no lang ane het, o denn we d Sunne e gfrorene Morge nah dis nah in e Tag verwandlet.
Romantisch, romantisch, sicher. Derby wöj mir aber eis ja nid vergässe: d Chegele. I cha chuum warte, bis si wider da si, am Bode lige, oder no besser, ir Confiserie im Schoufänschter, us Marzipan, als Schoggichugle, als Vermicelles oder als Maron Glacés. Oder sälbschtverständlich als feini Marroni uf de Öfeli i de Maronihüsli.
Wär Chegele seit, meint ou Chegeleböjm. Die grosse, prächtige Böjm uf dr Münschterplattform si scho ewigs, oder no lenger, mi Jahreskaländer. Zersch im Winter, we dr yschig Wind dür di lääri Escht chutet, we är a de Chleider zieht u d Hosebei uf graaget, denn we alli, wo doch no use müesse, tschudere. Es duuret schier ewigs, de ändlich wärde d Tage lenger u echly wermer, oder säge mer, weniger chalt. Aber wenn ig einisch ke Chappe me bruche, wenn ig d Händsche irgenwo ha la lige, de luege ig bym verbyloufe wider ufe zu de schwarze Escht uf dr Pläfe. Nach langen vergäbis warte, chunnt dr Tag, wo ig d Spitzli vo de erschte Chnoschpe gseh glänze. De geits rapid vorwärts, jede Tag. Scho bald isch Früehlig - es pressiert, mir u de Chegeleböjm. Die erschte Bletter luege füre, grüen, wie früsche Salat. Sie schiesse us, übernacht wärde si grösser und länger u breiter, u scho isch es Chegeleblatt parat für mym Bänkli im Früehlig Schatte z gä. Dr Park vor em Münschter füllt sich mit Läbe, mit Bänklihocker, mit Ching wo spiele, u äbe de aagfrässene Boulespiler vo färn.
U mit süsch e Huufe fröhlichi Lüt, wo ir Gartebeiz hocke oder uf em Räseli dür d Mittagpouse plegere. Undereinisch lige Velöli u farbigi Spilsach ume u Tourischte sueche sich e Wäg dür ds Gnusch. Es chönnt ewig duure, da si sich fasch alli einig. I d Aare go abchüele, sünnele im Marzili, gäge Abe uf d Pläfe pilgere u i di sydige, mildi Nach yne tröime. Aber äbe, trotz
alle Summergfüehl und TshirtTemparature bis wyt i d Nacht yne chunnt dr Momänt, wo me merkt, wi dr Summer kippet, wo’s eim z erschtemal tschuderet, wo me weis, das isch dr letscht richtig Summertag gsy. No einisch Aarewasser schlücke, no einisch Sunnewermi uf dr
Huut, es letschts Feschtli vorusse. Nah dis nah verschwinde die liechte, farbige Summerchleidli wieder im Schaft, die churze Hose wärde so schnäll länger, wie d Nächt, wo meh u meh Liecht vom Tag stähle. D Jäggli hei wider Saison.
I luege zu myne Chegeleböim ufe. Di rysige Summerbletter si parat, tuusche nächschtens ihri Farb, wärde gälb, rot u brun. Di stachelige Frücht wärde feissi Chugle. Die erschte rysse uf, me gseht scho die dunkelbruune Frücht. Bis de dr gross Tag chunnt, wo die erschte ryfe Chegele am Bode lige und uf mi warte.
U we mir scho am warte si, hie zwüschedüre öppis vo früecher. Vor guet drissg Jahr ha ig i myre erschte Chegelegschicht, ir Matte-Zytig gschrybe: «U de chunnt dä ganz speziell Momänt, wo i di erschti Chegele gseh am Bode lige, dobe, uf der Plattform. I muess se üfläse, se aaluege. So öppis Schöns, em liebschte möchti allne eini schänke. Für mi isch das immer ds Zeiche: iz isch dr Herbscht da, d Chegele si nache.»
Sythär si d Jährli d Aare ab, ig weis nid wie. Mängs het sich veränderet, guet oder anders. Blybe isch hingäge myni Ungeduld, für dä verzouberet Momänt, wo ig di erschti Chegele am Bode entdecke u se i Sack stecke. Ds Bücke geit zwar nümme so ring, wie synerzyt. Aber irgendwie, we grad niemer luegt, bringe ig das Kunststückli no ane. Die Chegele, sygs e grossi, sygs es Räbeli, träge ig düre Winter im Jaggesack; my Frou schüttlet nume dr Chopf. Bim letschte Füürli, we me gly nüme muess heize, gheie ig myni Chegele i Ofe u schicke se ds Chemi uf. Winter ade, di dicki Jagge wanderet zrügg i Schrank, bis zum nächste Herbscht, we’s wider Zyt wird für mis Mödeli.
Eigentlich aber isch dr Bioleischt tschuld a mym Flirt mit de Chegele.
Es isch drum gange, üs junge Schüelrinne u Schüeler «das Entstehen und Werden» vor Natur nächer z bringe. Oder pragmatisch umgestzt: Es Pflänzli sälber uf z zieh. Drum het jedi u jede ir Klass es paar wyssi Bohne übercho. Die hei mir uf es e füechts Watteböueli gleit u hei se la wachse. Ungloublich, aber nach nach eme Zytli isch us dere trochene Bohne es schüüchs grüens Stängeli gwachse. Gly emal hei mir’s in es Yogurtbächerli mit chly Härd ypflanzet u speter in e richtige Bluemetopf. My Bohne isch immer grösser worde, isch gwachse u gwachse, bis ig se us de Ouge verlore ha. Im Herbscht druf hets mi wun-
dergnoh, öb äch das Experimänt ou mit eire vo dene vile Chegle am Bode klappi? Optimistisch ha ig di glychligi Prozedur nomal düregschpilt, dasmal eifach mit ere Chegele. Faszinierend, ou die het usgschlage. Und ou das Pflänzli isch in e Bluemetopf züglet u lang uf em Balkon umgegstande. Es het no nid so richtig nach em e Chegeleboum usgseh, me nach em magere Stäckli mit zoberscht es paar Blettli dran. Aber, es isch gwachse u gwachse. Mir hei’s vor Terasse i Garte abe verpflanzt, i mys Eggeli. Es isch nach a dr Fassade gstande, uf dr Sunnsyte. Es isch schnäll gwachse u het geng meh wi e richtige Boum usgseh.
O ig by gwachse. Mit Sturm und Drang ha ig i d Wält use müesse.
I bi nid zur Rueh cho u ha die Pflanze bald emal vergässe. De isch d Zyt cho, für i d Wält use z zieh. I bi nume sälte no me bym Chegeleböimli verby cho. I ha zwar jedesmal Fröid, gha wie äs wachst. Aber ehrlich, es isch ou nid grad d Houptattraktion i mym Läbe gsy. Aber derfür hei d Eltere guet zum Böimli gluegt. Wo by üs deheime definitiv niemer meh öppis mit em Sandchaschte im Garte het chönne afa, isch dä usgrabe worde u es het Platz gä. No einisch, es letschts Mal, isch dr guet füfJährig Chegeleboum dört häre versetzt worde. Dört isch är mit ere Stange grad ufebunde worde, wie sich’s ghört. Är het scho fei e Gattig gmacht, isch a däm hälle, sunnige Plätzli gwachse, är isch gross worde, höch u breit, uf em e churze, dicke Stamm. Das isch mir allerdings ersch vil später ufgfalle. I bi vo eim Umwäg i nächscht trolet, bis a däm graue Tag, wo mir einisch im Garte zäme gstande si. Leider nümme ganz alli, wider het öpper meh gfählt, wider für geng. Gspässig, undereinisch bin ig dr Eltischt gsy, vor ganze Familie. Wie isch das gange, es isch doch ersch vorgeschter gsy, wo ig hie a mym Chindergeburtstag gspilt ha? U was für e Überraschig bym umeluege! I ha myne Ouge nid trout, wo ig vor däm majestätische Chegeleboum gstande bi. «Us dir isch öppis worde», ha ig mym Chegelboum gseit, «Chapeau!». Är het nume fürnähm mit de Bletter gruschet, wie alti Bekannti.
Nöjerdings ha ig es Föteli vo mym Chegeleboum uf em Handy, zwüschedüre luege ig üse prächtig Chegeleboum aa. Es tuet guet, jedesmal. I bsinne my, wi ig mit zuckersüesse Vermicelles umezoge bi, wi ig mi i chläbrigi «Maron Glacé» verliebt ha, wi i mir a heisse Maroni d Finger verbrönnt ha u wi ig mi gergeret ha, we’s e Wurm dinne gha het.
I dere Zyt isch my Chegeleboum by jedem Wätter, Tag und Nacht dört, i sym Eggeli gstande, het mini Zyt gmässe. I mues ne nume aaluege u ig errate jede Tag vo neuem, Jahr um Jahr, Ring um Ring. Mängisch aber, de packts mi no mal, wenn ig mi im Herbscht bym Spaziere müehsam nach dr erschte Chegele bücke. De wärweise ig: Söll ig s no mal probiere, söll ig no mal eini setze? Ig bi mir nid sicher u stecke die gheimnisvolli Chegele, wo sovil Läbe drin isch, i Jaggesack.
Bilder: Nicole Stadelmann und Andy Greulich